Deze week is dan 100 jaar geleden dat eerste Deaflympics werd gehouden, en in Parijs. Van 10 tot 17 augustus 1924 namen er bijna 150 sporters uit 9 landen deel aan de Eerste Stille Spelen. 6 sporttakken stonden op het programma: Atletiek, Voetbal, Wielrennen, Tennis, Schieten en Zwemmen/Duiken.

Naar aanleiding van de Olympische Spelen 1924 in Parijs sprong Fransman Eugéne Rubens-Alcais in de bres voor dove sporters. Pionier Eugéne Rubens-Alcais, zelf doof en voorzitter van de Franse Doven Sport Federatie, gaf aan dat doven ertoe doen en ook mogen sporten, maar dan op basis van gelijkwaardigheid. Doof tegen doof. Hij kreeg de gelegenheid om na de Olympische Spelen de eerste Spelen voor doven te mogen organisatie en heeft Rubens-Alcais dovenorganisaties in Europa uitgenodigd om mee te doen. Het was een pilotversie om te kijken of het gecontinueerd kon worden.

Nederland kende toen geen dovensportorganisatie, maar Gerard Koudijs las iets uit een Franse dovenblad en ook via Ons Tijdschrift over aankomende Spelen in Parijs. Gerard Koudijs was de onderwijzer aan de doveninstituut in Rotterdam en ondernam acties om de dovensport te organiseren. Als eerste begon hij met oprichten van IDOR, een vereniging in Rotterdam en die kwam in 1922 tot stand en aantal evenementen gehouden om sporters te werven voor de Olympiade der Doofstommen”. Mede door aanstekelijke enthousiasme van Henk Nederlof heeft toen ook ervoor gezorgd dat meer sporters gestimuleerd werd.

Van links naar rechts: Adriaan de la Mar, Gerard Koudijs en Henk Nederlof

Resultaat mocht er wezen. 11 sporters werden uiteindelijk geselecteerd voor Parijs 1924. 10 mannen en 1 vrouw. Heiny van der Heijden was de enige vrouwelijke deelnemer op de Spelen. Er stonden nog 2 andere namen bij I. of J. van den Berg en ?. Stevens. Beiden waren niet afgereisd.

Bovenste rij van links naar rechts: Wilhelm Johann Brinkmann, Adrianus Plas, Johannes de Schrijver, Gerard Koudijs, ??, Hendrik van Veldhuizen, Hendrik Nederlof, Hendrika van der Heijden, André Morauw, Franse Andries Visser, Louis Salomon Reens, Adriaan de la Mar en Jan Brinkman

Krant: Le Sportsman Silencieux

Resultaten

9 van 11 sporters kwamen thuis met een medaillle. Johannes de Schrijver greep het mis bij zwemmen. Adrianus Plas had een materieelpech bij wielrennen.

Gouden medaillewinnaars:

Heiny van der Heijden (1904-1998)

Zij was geboren in Djokjakarta, Indonesië, op 27 januari 1904. Omdat Heiny doof was, moest zij op haar zesjarige leeftijd naar Holland naar een dovenschool gaan om daar te leren praten en liplezen. Dat werd de Rotterdamse dovenschool en zij nam als pleegkind intrek in het huis van de andere leraar van deze school. Zij was de 1e en enige vrouw bij het onderdeel van het zwemmen van deze Sportspelen te Parijs en won goud bij de 100 meter rugslag in het zwembad “Tourelles”, nu genoemd: ‘Piscine Georges-Vallerey’. Haar tegenstanders zijn alleen mannen uit respectievelijk een Nederlander, twee Engelsen en twee Fransen; het was eerst spannend wie de sterkste was. Heiny kon eerst niet geloven dat zij won. De toeschouwers barstten uit van het lachen. Stel je voor: één vrouw tegen vijf mannen! Een letterlijke en figuurlijke pionierster voor de Nederlandse Dovensport. Na haar zouden nog andere Nederlandse vrouwelijke zwemsters volgen. De behaalde gouden medaille was in de tachtiger jaren van de vorige eeuw tijdens de inbraak bij Heiny thuis helaas gestolen. Op 26 februari 1998 is Heiny Nederlof – van der Heijden in De Gelderhorst te Ede overleden; Heiny werd 94 jaar oud. 2 leden van GDVV Martinistad, Bernd en Martin Mojet zijn achterkleinkinderen van Henk en Heiny Nederlof-van der Heijden.

Wilhelm Johann Brinkmann (1894-1970)

Hij was origine een Duitser, maar genaturaliseerd nadat hij in Amsterdam kwam wonen. Er was niet veel bekend over hem, maar wel dat hij ook in Rotterdam heeft gewoond. Daardoor in contact kwam met Gerard Koudijs. Nadat zijn dochter naar Verenigde Staten ging emigreren, ging Wilhelm en zijn vrouw in 1954 ook emigreren naar Sparta, Ohio. Hij overleed op 16 januari 1970 in Columbus van de staat Ohio.

André Morauw (1902-1967)

Afkomstig uit Zeeland. Toen hij doof bleek te zijn, ging hij naar de doveninstituut in Rotterdam en vernam over de Eerste Spelen in Parijs, heeft hij veel getraind met duiken vanaf de brug in Rotterdam. Zijn sprong was goed genoeg voor een gouden medaille, maar kreeg te maken met een protest vanuit Groot-Brittannië. Dat de punten niet goed zijn gegeven. Uiteindelijk, en terecht, werd de protest afgewezen. Na Parijs heeft André meegewerkt met opzetten van faciliteiten in Amsterdam, met name in Amsterdamse Bos, voor de Olympische Spelen en was verder niet meer betrokken bij de dovensport in Nederland.

Na 100m vrijeslag race. Op foto staan Louis Reens, Franse Visser, Johannes de Schrijver en Jan Brinkman
Heiny van der Heijden zittend met badjas en muts. Louis Reens en Hendrik van Veldhuizen aan rechterkant
Hendrik van Veldhuizen bij start 1500m. Hij heeft nummer 18.
Adriaan de la Mar (nummer 15) bij 800m race.
Wielrenner Adrianus Plas in het midden achteraan. Hij moest na 100km van 150km race opgeven wegens materieelpech

De eerste Spelen was een daverende succes en meteen was op 24 augustus 1924 Comité International des Sports des Sourds (CISS, nu ICSD) opgericht. Eugéne Rubens-Alcais werd de eerste president. Antoine Dress uit Belgie benoemd tot secretaris en penningmeester. Gerard Koudijs werd benoemd als vice-voorzitter en 1e plaatsvervanger van Rubens-Alcais. Heel bijzonder aangezien hij horend was. Hierna stak hij zijn hand op om volgende Spelen te organiseren in Nederland. Dat werd met groot applaus ontvangen. Echter, Nederland kende toen niet een dovensportbond. Samen met Henk Nederlof heeft Gerard Koudijs acties ondernomen om de Nederlandse Doven Sport Bond te oprichten. Aanvankelijk zou de Spelen in Rotterdam plaatsvinden, maar Amsterdam was logischer wegens aanwezigheid van faciliteiten voor de Olympische Spelen 1928. Rotterdam heeft IDOR en Amsterdam had alleen een schaakclub TOG. Door een proactieve houding van Aaron Zegerius werd ADSV snel opgericht, op 25 augustus 1924, en kon er een start gemaakt worden tot oprichting van de Nederlandse Doven Sport Bond. Eerste gesprek begon op 28-12-1924 met aanwezigheid van Gerard Koudijs, Henk Nederlof, Aaron Zegerius, Louis Salomon Reens en Elias Davidson. Vele stappen zijn er toen gemaakt tot de daadwerkelijk oprichting op 4 april 1926, de geboorte van de KNDSB. Gerard Koudijs, Henk Nederlof en Louis Salomon Reens zijn de ware pioniers van de Nederlandse Dovensport. Na 1926 hebben Leen Dronkers en Aaron Zegerius de Nederlandse Dovensport Bond op bestuurlijk niveau naar hoger niveau gebracht met doel sporters en verenigingen te verbinden en versterken voor de toekomst. Door de Tweede Wereldoorlog verloor KNDSB heel veel bijzondere personen door de holocaust. Door tomeloze en hartverwarmende inzet van Leen Dronkers, Henk Nederlof, Jan Brinkman en Gerard Besemer overleefde de KNDSB een moeilijke tijd en kreeg in 1951 een ultieme erkenning door de Koningin Juliana, een Koninklijke titel, en dat K toegevoegd is aan NDSB.

Deaflympics heeft als doel om sporters met een auditieve beperking te verenigen om met elkaar te strijden voor de hoogste. Niet alleen prestatie, maar het brengt ook het beste in sporters naar voren met een gevoel dat ze ertoe doen. Het is daarom niet voor niets dat onze Wereld Dovensport Bond, ICSD, hanteert de slogan: Per Ludos Aequalitas / Equality Through Sport, ofwel Gelijkheid door Sport.

Deaflympics is de oudste multisport evenement voor sporters met een beperking. Paralympics kwam pas in 1960. Pilotversie was al in 1948 en voor veteranen met rugletsel na de tweede wereldoorlog. De kracht van de Deaflympics is de verbinding en kansengelijkheid. Strijd om erkenning heeft ook lang geduurd tot 2001 waarna Juan Antonio Samaranch vanuit IOC een toestemming gaf om voortaan verder te gaan met Deaflympics. Sindsdien sloten er meer landen aan en deden meer landen mee voor de internationale dovensport. Volgende jaar vindt 25e Deaflympics plaats in Tokio, Japan. Nederland hoopt voor de 24e keer erbij te zijn. Slechts 1 keer, in 1939 Stockholm, nam Nederland niet mee door moeilijke omstandigheden.

Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond is ongelooflijk trots dat de Deaflympics bestaat. Het biedt voor sporters met een auditieve beperking een gelegenheid om eigen talent uit te dagen. Sporters kunnen zich heel goed ontwikkelen bij reguliere verenigingen daar meer faciliteiten geboden worden. De allerbelangrijkste sleutel tot succes is dat er een goede communicatieklik is. Zonder dat blijft de ontwikkeling achter en kansenongelijkheid. Deelname aan de internationale dovensport is voor sporters waarbij er een gehoorverlies van minstens 55 decibel aan het beste gehoor is. Dovensport is niet alleen voor doven, maar ook voor slechthorenden, CI-dragers, plots- en laatdoven. Nu hebben we Ongehoord Sportief bij Gehandicaptensport Nederland en zijn we aangesloten als geassocieerde bij NOC*NSF roepen we alle sporters met een auditieve beperking op om te verenigen en samen de toekomst in, van jong tot oud.

Historische gegevens van Nederland aan Deaflympics

Succesvolste Nederlandse Deaflympiers aller tijden (vanaf 1 gouden medaille)

Met speciale dank aan Henk Betten voor zijn bijdrage. Verdere bronnen: Ons Tijdschrift, archieven KNDSB en foto’s uit album H.C. Noorbergen